Tác giả: NGUYỄN TUYẾN (THEO THE ECONOMIST)
http://vef.vn
Các trường kinh tế tự hào rằng việc sinh viên đến từ các nước khác nhau học chung với nhau sẽ buộc họ phải mở rộng tầm nhìn và kiểm định giả định của họ. Nhưng thực tế, họ đã thổi phồng mọi việc: đa dạng hóa giọng nói và màu da không nhất nhiết có nghĩa là đa dạng hóa thế giới quan.
Toàn cầu hóa từ đầu vào
Các doanh nhân thích buộc tội các viện kinh tế là chỉ được cái giỏi bốc phét. Nhưng khi toàn cầu hóa, các giáo sư đã có bắt đầu thực tế hơn nhiều.
Trong thập kỷ vừa qua, đào tạo kinh tế đã toàn cầu hóa toàn diện hơn bản thân kinh doanh. Điều này không chỉ có ý nghĩa với quyền lợi riêng của chính nó (các trường kinh tế là những doanh nghiệp lớn và là nền tảng đào tạo tầng lớp cấp cao toàn cầu). Nó cũng có ý nghĩa bởi vì phần còn lại của giới học viện rất có thể theo sau nơi các trường kinh tế đã dẫn đầu.
Một số trường kinh tế đã xây dựng khuôn viên trường tại phía bên kia thế giới. INSEAD, một trường của Pháp, dẫn đầu trào lưu này. Năm 2000, trường này khai trương một cơ sở xa hoa tại Singapore với các khoa đào tạo chính quy. Sinh viên có thể học MBA ngay tại Singapore hoặc Pháp và chuyển đổi giữa hai nước.
Khoảng 35-40% sinh viên là những "swithcers" (những người bắt đầu học tại một cơ sở và hoàn thành tại cơ sở khác), rất ít người là những "swinger" (những người dành hẳn một khoảng thời gian chỉ học ở một nước). Những trường lớn khác như trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania và trường Booth thuộc Đại học Chicago đã thành lập cơ sở tại nước ngoài cho các chương trình MBA dành cho các Giám đốc điều hành.
Các trường thiếu tiền hoặc không đủ danh tiếng muốn lập cơ sở tại nước ngoài có những sự lựa chọn khác. Rất nhiều trường kết nối với các đối tác nước ngoài. Trường Kinh doanh Quốc tế Châu Âu Trung Quốc (CEIBS) tại Thượng Hải hợp tác với trường Kinh tế Harvard và Wharton để giảng dạy chương trình MBA cho Giám đốc điều hành. Các trường cũng đưa ra "yêu cầu kinh nghiệm toàn cầu". Trường Kinh tế Ross thuộc trường Đại học Michigan yêu cầu các sinh viên MBA năm đầu phải dành bảy tuần làm việc ở nước ngoài.
Các trường học tốt nhất thế giới cũng đang toàn cầu hóa đầu vào. Năm 2008, khoảng 34% sinh viên trong 55 chương trình MBA hàng đầu của Mỹ (được xếp hạng bởi Financial Times) là sinh viên nước ngoài và 85% thuộc top 55 khóa học hàng đầu tại các nước châu Âu (con số giảng viên nước ngoài là 26% với Mỹ và 46% với châu Âu). Các tổ chức ít học viên nước ngoài hơn cũng đang quốc tế hóa. Viện thống kê UNESCO tính toán rằng trong năm 2007, gần một phần tư số sinh viên học tập tại nước ngoài đều theo học ngành kinh doanh - nhiều hơn hẳn so với bất kỳ ngành học nào khác.
Đồng thời, các nền kinh tế mới nổi đang xây dựng các trường kinh tế với tốc độ nhanh chóng. Hiệp hội các trường kinh tế tiên tiến tính được có hơn 13.000 trường cấp bằng kinh doanh trên thế giới. Trung Quốc và Ấn Độ có 2.700 trường với nhau, hầu hết trong số đó được thành lập từ năm 1990. Vào năm 1997, các trường đại học đưa ra 74 khóa học kinh tế mới, vào năm 2007 họ thành lập 641 khóa. Các trường học trên thị trường mới nổi tốt nhất quyết tâm đi ra toàn cầu (hoặc ít nhất trong khu vực) vì quyền lợi của chính mình: CEIBS đã tăng lượng sinh viên nước ngoài từ 10% năm 2002 tới 40% năm 2009 và hy vọng sẽ tạo được một Ivy League cho phương Đông.
Sự toàn cầu hóa đột ngột của giáo dục kinh doanh có những nhược điểm. Nhược điểm rõ ràng nhất là kiểm soát chất lượng . Toàn cầu hóa cũng đẩy các chi phí vốn đã cắt cổ của việc đào tạo kinh tế lên cao. Gửi sinh viên ra ngước ngoài, tiến hành các nghiên cứu quốc tế và cạnh tranh với các học viện tốt nhất trên thị trường lao động không biên giới là tốn kém. Tồi tệ nhất, toàn cầu hóa, biệt ngữ quản lý nghĩa là từ "tư duy 360 độ" đến "nấc thang chiến lược", lan rộng qua các biên giới như dịch cúm gia cầm.
Toàn cầu nhiều hơn, Mỹ hóa ít hơn
Các trường kinh tế tự hào rằng việc sinh viên đến từ các nước khác nhau học chung với nhau sẽ buộc họ phải mở rộng tầm nhìn và kiểm định giả định của họ. Nhưng thực tế, họ đã thổi phồng mọi việc: đa dạng hóa giọng nói và màu da không nhất nhiết có nghĩa là đa dạng hóa thế giới quan. Cho dù họ đến từ đâu, các sinh viên MBA toàn cầu có xu hướng trở thành công dân quốc tế nói nhiều thứ tiếng. Hòa nhập với những công dân quốc tế khác trên nhiều châu lục có thể đánh lừa họ với suy nghĩ rằng thế giới bao gồm phần lớn những người như họ, trong khế giới không hề như vậy.
Tuy nhiên, lợi ích của đào tạo kinh tế toàn cầu vượt xa những nhược điểm đó.
Kinh doanh đang toàn cầu hóa: tỷ lệ các công ty trong số 500 công ty lớn nhất thế giới xuất phát từ các thị trường mới nổi đã gấp đôi trong vòng 5 năm, từ 8,2% trong năm 2005 đến 17,4% trong năm 2010. Các trường kinh doanh không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải thích ứng với xu hướng chung. Các trường tốt nhất đang truyền bá xa và rộng các tiêu chuẩn cao của họ. IESE của Tây Ban Nha đã giúp thành lập các trường kinh tế trên 15 nước khác. CEIBS của Trung Quốc đã thành lập một trường tại Ghana.
Các trường địa phương luôn điều chỉnh chương trình giảng dạy hợp với hoàn cảnh địa phương: Trường quản lý Moscow, Skolkovo đưa ra chương trình MBA lấy trọng tâm là đối phó với tham nhũng. Toàn cầu hóa gia tăng lựa chọn: Singapore chỉ có 4 trường đại học hoàn toàn là địa phương cấp bằng kinh doanh nhưng người Singapore có thể lựa chọn giữa 70 tổ chức quốc tế cấp bằng thông qua một số hình thức nhượng quyền.
Khi giáo dục kinh doanh trở nên toàn cầu hóa nhiều hơn thì nó cũng ít mang tính chất Mỹ hơn. Mãi đến gần đây, ngành này vẫn bị thống trị bởi các trường kinh tế Mỹ giảng dạy các ví dụ kiểu Mỹ. Hiện tại hơn một phần ba các trường hợp nghiên cứu giảng dạy trong các khóa học chiến lược tại các trường đại học Mỹ là của công ty nước ngoài. Và trong số những người châu Á tham dự cuộc kiểm tra GMAT (các trường Mỹ sử dụng GMAT để lựa chọn sinh viên), tỷ lệ những người sau đó nộp đơn học tại Mỹ giảm từ 85% trong năm 2001 xuống 67% trong năm 2009.
Một giải siêu đấu toàn cầu của các trường kinh doanh đang nổi lên, gồm vài trường ở châu Âu và châu Á cũng như Mỹ. Tất cả đều cạnh tranh khốc liệt để giành sinh viên và nhân viên ở khắp mọi nơi (những người có uy tín bay đến mọi nơi theo chỉ thị của những người trả giá cao nhất). Sự sùng bái MBA đang toàn cầu hóa: các cử nhân tương lai từ Boston đến Bắc Kinh đến Bangalore đang dành những năm đầu định hướng say sưa lắng nghe, cho dù sâu sắc hay không, thuyết quản lý của Pierian.
